Przewodniki inne niż zwykle

niedziela, 21 sierpnia 2016

„Psy z Rygi” Henning Mankell – przewodnik ilustrowany





„Psy z Rygi” Henning Mankell – przewodnik ilustrowany

Muszę przyznać, że książka napisana przez Henninga Mankella zainteresowała mnie stolicą Łotwy, jednak z drugiej strony wzbudziła również wiele niepokoju dotyczącego tego miasta. Ciągłe niewygody, na jakie cierpiał słynny komisarz Wallander, spowodowały iż z pewną obawą wybierałem się na wycieczkę do Rygi. Zaniedbane przedmieścia wydawały się potwierdzać to, czego na co dzień doświadczał główny bohater.
 

Plac Livski
Jednak centrum miasta zaskoczyło mnie bardzo pozytywnie, zwłaszcza urokliwe secesyjne kamienice, których komisarz Wallander zdawał się nie zauważać, zapewne zbyt pogrążony w swoim śledztwie.
 

Jedna z ryskich uliczek

Urokliwa starówka pełna zabytków. Wszystko to sprawiło, że  zacząłem zastanawiać się, skąd tak krytyczny stosunek pisarza do Rygi. Być może wyjaśnienia trzeba szukać w dacie wydania książki - 1991 r., czyli w czasach kiedy Łotwa dopiero odzyskała niepodległość. Zniszczenia miasta widać do dziś, szczególnie poza centrum, ale obecnie Ryga coraz bardziej rozkwita. Tylko jak, nawet mimo zniszczenia, nie można było dostrzec piękna kamieniczek Eisensteina?

Rozdział 7


Ryga – stolica i największe miasto Łotwy położone nad rzeką Dźwiną, która wpływa do Bałtyku w Zatoce Ryskiej. Miasto założone w 1201 r. przez biskupa Alberta von Buxhövden. Jest głównym ośrodkiem gospodarczo-przemysłowym i komunikacyjnym Łotwy. Zabytkowe Stare Miasto zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO. Stanowi jedno z największych w Europie skupisk architektury secesyjnej. W przeszłości ludność miasta dochodziła nawet do 900 tys. mieszkańców, obecnie to około 700 tys. osób.


Hotel Łotwa
Nie wygląda chyba aż tak tragicznie jak go widział komisarz Wallander.

Wnętrze hotelu – również nie wydaje się specjalnie ustępować europejskim standardom.


Katedra Ryska
Katedra Ryska – jest kościołem protestanckim. Zbudowana około 1211 r. Do dziś pozostaje największą średniowieczną świątynią krajów bałtyckich. W chórze katedry po bitwie pod Kircholmem na rozkaz hetmana Chodkiewicza pochowany został wódz szwedzki Anders Lennartsson.W tym miejscu warto dodać, że jedna z najważniejszych polskich bitew – Bitwa pod Kircholmem odbyła się właśnie w okolicach stolicy Łotwy. Dokładnie w dzisiejszej miejscowości Salaspis ok. 25 km od Rygi.

Rozdział 8

Pomnik wolności
Obelisk odsłonięty w 1935 r. Na szczycie 19-metrowego obelisku znajduje się 9-metrowa „alegoria wolności” – statua uosabiająca niezależność Łotwy. Postać trzyma w dłoniach trzy gwiazdy symbolizujące trzy historyczne regiony państwa: Inflanty, Kurlandię z Semigalią i Łatgalię. W czasach ZSRR gwiazdy interpretowano jako symbol jedności republik bałtyckich.

Kobieta, jak i umieszczone u podnóża rzeźby figury skierowane są twarzą na zachód, co ma symbolizować więź Łotwy z cywilizacją łacińską. Postaci ze spuszczonymi głowami, związane łańcuchami, patrzą z kolei w kierunku wschodnim.

U stóp Pomnika Wolności znajdują się symboliczne rzeźby przedstawiające Strażników Ojczyzny, Matkę-Łotwę, Rodzinę i Pracę. Na cokole umieszczono napis „Za Ojczyznę i Wolność”. Budowa została sfinansowana ze składek społeczeństwa.

Teatr dramatyczny
Teatr projektowany był w czasie, gdy w Rydze pojawiły się pierwsze budynki secesyjne. Uważny obserwator znajdzie na fasadzie kilka detali z tego okresu. Otwarty w 1902 roku budynek odegrał szczególną rolę w historii państwa łotewskiego – tu proklamowano niepodległość Łotwy w 1918 roku.

Kościół św. Gertrudy
Położony bardzo blisko hotelu Łotwa. Wzniesiony w latach 1864 – 1894. Od 1866 budową opiekował się były  ryski architekt Johann Daniel Felsko. Kościół posiada  pięknie brzmiące organy.
Secesyjna kamienica obok kościoła św. Gertrudy

Brama szwedzka
Jedyna średniowieczna brama, która przetrwała do naszych czasów. Po wzniesieniu wałów obronnych, średniowieczne mury straciły swoje znaczenie i w XVII wieku zarząd miasta wydał zgodę na budowę kamienic po ich zewnętrznej części. Bramę wybudowano, po to aby połączyć nową dzielnicę i szwedzki garnizon z miastem. Była ona otwierana o wschodzie słońca, a zamykana o zachodzie.


Autor opisuje wiele znanych obiektów w Rydze, wydaje się jednak pomijać to, co jest najbardziej chyba interesujące w tym mieście - ryskie secesyjne kamienice. Gdyby komisarz Wallander  wychodząc z hotelu poszedł w prawo ulicą Elizabetes iela, dość szybko natrafiłby na kamienicę na rogu ulicy Elizabetes iela i Antonijas iela.



Budynek zaprojektował Michaił Eisenstein. Rosyjski inżynier i architekt działający w Rydze, który był jednym z czołowych przedstawicieli rosyjskiej secesji. To również ojciec jednego z najwybitniejszych rosyjskich reżyserów filmowych Siergieja Eisensteina.


Zbliżenie detali.

Po przeciwnej stronie ulicy jedna z najbardziej znanych jego kamienic.


Zbliżenie detali.


Sąsiedni budynek.

Dalej skręcając w prawo na Antonijas iela dojdziemy do  Alberta iela (trzeba skręcić w lewo), gdzie jest dużo więcej kamienic Eisensteina.

Następna secesyjna kamienica nazywana Domem Dziurek od Kluczy.
Zbliżenie detali.

Kolejny budynek. Warto w tym miejscu wspomnieć, że połączenie białego i niebieskiego koloru było często stosowane przez architekta. 

Zbliżenie detali.
 

Na rogu ulicy jedna z bardziej okazałych kamienic. W czasie II wojny światowej mieścił się tutaj budynek gestapo.
Zbliżenie detali
Przykład secesyjnej klatki schodowej w kamienicy naprzeciwko.
Nieopodal kolejna kamienica wykupiona i wyremontowana przez koncern VOLVO.
 

Zbliżenie detali.





 



.

 

wtorek, 26 lipca 2016

Krym miłość i nienawiść - Maciej Jastrzębski - przewodnik ilustrowany




Książkę „Krym: miłość i nienawiść” przeczytałem z dużym zainteresowaniem. Autor opisuje w niej wiele interesujących miejsc na Krymie. Szczególnym atutem tej książki, oprócz opisu regionu, jest historyczny już opis miejsc, zdarzeń i relacji międzyludzkich dotyczących aneksji Krymu. Znakomitym uzupełnieniem treści są przytaczane przez autora „Sonety krymskie” A. Mickiewicza, które same w sobie mogłyby być dobrym przewodnikiem po tej krainie.  

Krym – półwysep w północnej części Morza Czarnego o powierzchni ok. 27 tys. km². Pierwszymi znanymi z nazwy mieszkańcami półwyspu byli Taurowie (ok. 2  tys. lat p.n.e.) pochodzący z obecnego Iranu. Dlatego Krym w starożytności był zwany Chersonezem Taurydzkim bądź Taurydą. Później przybyli tu Kimerowie - koczowniczy lud indoeuropejski. Ok. VII w. p.n.e. pojawili się Scytowie (pochodzenia irańskiego) tworząc potężne państwo. Po jego zniszczeniu w 331 r. p.n.e. przez jednego z wodzów Aleksandra Macedońskiego
i najazdach Sarmatów, część Scytów stworzyła nowe państwo na Krymie. 

 Chersonez
W tym samym czasie powstają pierwsze miasta greckie, m.in. Chersonez Taurydzki (w okolicach obecnego Sewastopola), Pantikapajon (dzisiejszy Kercz). Ok. V wieku p.n.e. wokół Pantikapajonu (Kerczu) tworzy się Królestwo Bosporańskie, w którym panowała kultura grecka i które w IV wieku p.n.e. opanowało handel na terenach władanych przez Scytów. Pod koniec VII w. n.e.  na Krym dotarli koczowniczy Chazarowie pochodzenia tureckiego. W VI w. n.e. duży wpływ ma Cesarstwo Bizantyjskie w okolicach  Chersonezu Taurydzkiego.

Sobór św. Włodzimierza upamiętniający chrzest Włodzimierza I
W 988 roku wielki książę kijowski Włodzimierz I ––przyjął w Chersonezie chrzest i wziął za żonę siostrę cesarza bizantyjskiego.Około 1240 roku Krym opanowali Mongołowie i włączyli go do państwa Złota Orda. Po rozpadzie Złotej Ordy w 1427 roku powstał Chanat Krymski, na czele którego stanął Hadżi Girej. W tym samym czasie na Krymie powstają kolonie Genueńskie dzięki, którym Krym dobrze się rozwijał.

  Genueńska twierdza Sudak w Teodozji
W 1475 roku Krym został zaatakowany przez Turków, którzy zdobyli genueńską Kaffę (Teodozję) i podporządkowali sobie także Chanat Krymski. Chanowie krymscy wkrótce stali się potęgą, najeżdżając Polskę i państwo moskiewskie. Chanowie krymscy byli wasalami sułtanów tureckich, którzy ustanowili w Kaffie tureckiego urzędnika sprawującego nadzór nad chanem. 
Jeden ze słupów milowych carycy Katarzyny
W 1774 roku, ostatni chan Şahin Girej przyjął zwierzchnictwo Rosji. Po aneksji Krymu przez carycę Katarzynę II w 1783 roku ostatecznie złożył urząd i wtedy cały Krym przeszedł pod władanie Rosji. Rosjanie wprowadzili swoją administrację, sądownictwo. Wielu Tatarów zostało wówczas wywiezionych na Syberię, wielu uciekło do Turcji. Od tego czasu zwiększała się liczba Rosjan na Krymie.


Oblężenie Sewastopola – obraz Franza Alekseyevicha Roubauda.

W latach 1854 - 1855 Krym stał się polem walki między Rosją a mocarstwami sprzymierzonymi w Wojnie krymskiej.
W 1954 roku Krym został przekazany przez Nikitę Chruszczowa Ukrainie. W skład radzieckiej Ukrainy nie wszedł jednak Sewastopol, który funkcjonował jako miasto o specjalnym statusie i był podporządkowany rządowi oraz organom cywilno-wojskowym.
Podpisanie dekretu o przyjęciu Krymu do Federacji Rosyjskiej

Dnia 7 marca 2014 nieuznawane przez Ukrainę władze Autonomicznej Republiki Krymu ogłosiły Krym niepodległym państwem. Następnie zwróciły się do Rosji o przyjęcie w jej skład. Prezydent Rosji Władimir Putin jeszcze tego samego dnia podpisał dekret o uznaniu Krymu za suwerenne i niepodległe państwo. Dzień później nowy twór został kolejnym podmiotem Federacji Rosyjskiej.

 Rozdział „Łzy na stepie”


Ajudah – skała przypominająca niedźwiedzia zanurzającego się w wodzie. Widok opisywany przez Adama Mickiewicza w sonecie „Ajudah”.

Rozdział „Gdzie te stepy, Adamie?”

 

Lotnisko w Symferopolu
Jałta – miasto liczące ok. 77 tys. mieszkańców.  Za czasów Związku Radzieckiego Jałta była i jest do dzisiaj popularnym kurortem nadmorskim. Mimo iż stolicą Krymu jest Symferopol, to Jałta wydaje się być turystyczną stolicą półwyspu. Z Jałty do Symferopola prowadzi najdłuższa w Europie linia trolejbusowa o długości około 96 km.
Pałac w Liwadii nieopodal Jałty.
W czasie II wojny światowej w Jałcie (a dokładnie w Liwadii – niewielkiej miejscowości koło Jałty) odbyła się konferencja jałtańska ustalająca na przeszło 40 lat polityczny podział powojennej Europy.
Stół przy którym Stalin, Roosevelt i Churchill podejmowali decyzje dotyczące podziału Europy po II wojnie światowej. 
Barokowe zdobienia pałacu


Dziedziniec pałacu


Pomniki Lenina można znaleźć w każdym mieście na Krymie i wszędzie mają się dobrze. Ten stoi w Jałcie.


Współczesne „Saraje” tatarskie budowane przed aneksją Krymu mające na celu zasiedlenie terenu i tym samym powrót tatarów na te ziemie.


Skalne miasto Czufut-Kale. Powstałe prawdopodobnie ok. VI w. Początkowo była to graniczna strażnica bizantyjska. Istnieją też źródła mówiące, iż była to twierdza miejscowych Alanów, którzy w tym czasie podlegali cesarstwu bizantyjskiemu.

Nazwa Czufut-Kale w języku Tatarów krymskich oznaczała „twierdzę żydowską”. Znane jest również jako Kyrk Jer lub Kyrk Or. Od XVI wieku zamieszkane w większości przez Karaimów.
Po utworzeniu w XV w. Chanatu Krymskiego w Czufut-Kale ustanowiono stolicę nowego państwa, budując siedzibę chanów, zakładając medresę i rozbudowując meczet. Dość szybko rolę stolicy zaczęła przejmować osada w dolinie poniżej twierdzy, a w 1532 ostatecznie przeniesiono dwór chana i stolicę do pałacu w Bachczysaraju.
Mauzoleum córki Chana. Uważny widz dopatrzy się ujęć filmowych z tych miejsc w „Panu Wołodyjowskim” Jerzego Hoffmana.

Wąwóz z sonetu A. Mickiewicza „Droga nad przepaścią w Czufut-Kale. Mirza i pielgrzym”


Pałac Chanów krymskich położony w dolinie poniżej skalnego miasta, który Mickiewicz opisuje w sonecie ”Bakczysaraj”.



Wejście na dziedziniec pałacu


Przeciwległa strona dziedzińca

Wielki Meczet Chan Dżami

Sala tronowa w pałacu. Na tych siedzeniach spoczywali goście Chana.

Witrażowe okna w sali tronowej


Tron Chana


Prywatna komnata Chana


Sufit w komnacie

Harem Chana. Opisywany również sonecie „Bakczysaraj w nocy”.

Komnata haremu



Kolejna komnata haremu 
Fontanna Łez w Bakczysaraju

Szczególna historia tej fontanny została  opisana w sonecie Mickiewicza „Grób Potockiej”. O fontannie pisze również Puszkin w poemacie „Fontanna Bakczysaraju".


Klasztor Zaśnięcia Matki Bożej
Wnętrze klasztoru
Bałakława położona jest nad wąską zatoką.


Miasto jeszcze do niedawna ze względu na bazę okrętów podwodnych było zamkniętym kompleksem wojskowym.

Ruiny zamku w Bałakławie. Opisane również w sonecie o tym samym tytule.
https://www.youtube.com/watch?v=hUhygIMw0iI

Film o tajnej bazie okrętów podwodnych.


Widoczna po przeciwnej stronie brama stanowiła podwodne wyjście  okrętów wojennych. 

Sewastopol – zejście do portu.

Okręty Floty Czarnomorskiej z czasów II wojny światowej, które można podziwiać w porcie w Sewastopolu. Tych współczesnych niestety nie widać.

Pomnik obrońców Sewastopola


Historia obrony przedstawiona na cokole pomnika.
Pomnik zatopionych okrętów
  Rozdział „Spalona ziemia”

Pomnik Trolejbusu. Krymska linia trolejbusowa Symferopola do Jałty jest jedną z najdłuższych na świecie. Liczy sobie ok. 96 km. Widoczny na zdjęciu pojazd przewiózł dwadzieścia milionów pasażerów. Przejechał milion dziewięćset tysięcy kilometrów.

Artek - obóz pionierski na Krymie, znajdujący się nieopodal w miejscowości Gurzuf. Założony w 1925 r. może przyjąć jednorazowo ok. 8000 dzieci.


 



.