„Hieroglify egipskie. Mowa bogów” - Andrzej Ćwiek

„Hieroglify egipskie. Mowa bogów” -  Andrzej Ćwiek

Przewodnik ilustrowany

EGIPT

   Znalezienie dobrej książki o Egipcie okazało się niełatwe. Po przeczytaniu „Mitologii starożytnego Egiptu” – J. Lipińskiej kompletnie pogubiłem się w ilości bogów i ich znaczeniu. Lektura „Egipcjanina Sinuhe” – M. Waltari wniosła wprawdzie sporo do zrozumienia starożytnych zwyczajów egipskich, ale tło historyczne z czasów Achenatona nie bardzo nadaje się na współczesny przewodnik. Choć książkę tę dla zainteresowanych Egiptem na pewno mogę polecić. Sporo oczekiwałem po „Śmierci na Nilu” Agathy Christie, niestety i tu opisy zabytków Egiptu można uznać za raczej skromne.

   Dopiero „Hieroglify egipskie. Mowa bogów” - Andrzeja Ćwieka, pozwoliły mi zorientować się, na co zwrócić uwagę podczas zwiedzania Egiptu. Bardzo dużo wnoszą opisy znaczenia hieroglifów. Dzięki nim unikniemy patrzenia na dziedzictwo Egiptu jedynie „z podziwem
i niezrozumieniem” – jak pisze sam autor. Książka zawiera czarno-białe fotografie, pojawił się więc dylemat czy warto je powielać. Jednak uznałem, że kolorowe zdjecia, zrobione często z innej perspektywy oraz wiele dodatkowych, powinny być znakomitym uzupełnieniem tej książki.

Rozdział

 Przewodnik od Kairu do Abu Simbel, od najprostszych zapisów do kryptogramu.

Kair

 

   Muzeum Egipskie w Kairze zostało założone w 1835 roku. Od 1902 roku muzeum mieści się w specjalnie dla niego wybudowanym neoklasycystycznym gmachu przy placu at-Tahrir w Kairze. W zwieńczeniu półokrągłego frontonu głowa bogini Hathor.

Na dziedzińcu muzeum można znaleźć również wiele ciekawych zbiorów.

Wielkie Egipskie Muzeum. Obiekt, który ma przejąć część zbiorów i ruchu turystycznego. Muzeum budowane jest w Gizie ok. 2 km od piramid. Planowany termin otwarcia - 2022 rok. 

Paleta Narmera (kopia) – Muzeum Egipskie w Kairze.

Posąg Chefrena – Muzeum Egipskie w Kairze.

Podobno najcenniejszy eksponat Muzeum Egipskiego w Kairze - 7,5 centymetrowa figurka Cheopsa. Wykonana z kości słoniowej.

Zbliżenie.

 

Posąg Ramzesa II w ogrodzie Muzeum Egipskiego.

Sarkofag Achenatona na dziedzińcu muzeum. Obok sarkofag Udża-Hor-mehita.

Giza

Piramida Cheopsa

Piramida Chefrena 

Pozostałości wapiennego wykończenia piramidy Chefrena.

Piramidy widoczne z punktu widokowego…

…i z innego miejsca.

Po kolei widać piramidę: Cheopsa, jego syna Chefrena i w głębi wnuka Mykerinosa.

Jak widać, nie zawsze kamienie w piramidzie ułożone są tak, że nie można włożyć między nie żyletki.

Sfinks ma długość ponad 70 m i wysokość ok. 20 m.

Ułamany nos rzeźba zawdzięcza według jednych – żołnierzom Napoleona, którzy w roku 1798 urządzili na nim zawody strzeleckie, a według innych - Arabom ok. 5 wieków wcześniej, którym religia zakazuje przedstawiania ludzkich postaci. Natomiast jego broda znajduje się obecnie w British Muzeum w Londynie.

Do dzisiaj trwają spory, kogo przedstawia ta rzeźba? Wiadomo było, że ma ona twarz faraona, ale którego? Dr Mark Lehner, amerykański archeolog uważa, że Sfinks ma twarz faraona Chefrena, który rządził prawdopodobnie między 2570 a 2540 rokiem p.n.e. Sfinks stoi przed piramidą Chefrena. Na pierwszy rzut oka twarz posągu niezbyt przypomina tę z rzeźby w Muzeum Kairskim (powyżej). Jednak te koncepcje wydają się potwierdzać prace francuskiego uczonego Augusta Mariette, który w 1853 roku w pobliżu Sfinksa odkopał ruiny dolnej świątyni Chefrena pełne posągów tego władcy. Twarz sfinksa wydała mu się bardzo podobna do oblicza faraona przedstawianego na figurach. Uznał więc, że to twarz Chefrena.

Karnak

Karnak to największy na świecie odkryty w XVII wieku kompleks świątynny. Cały teren jest większy niż niektóre starożytne miasta. W 1979 roku Karnak wraz ze słynną Świątynią Amona znalazł się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. W starożytności miejscowość była częścią Teb – które wielokrotnie były stolicą państwa.

Zwiedzając Karnak przeciętny turysta zwykle zostaje poinformowany o tym, że będzie zwiedzał świątynię, która ma ponad 4 tys. lat i jest poświęcona bogowi  Amonowi.

Często nie zastanawiamy się nad tym, że Karnak to zespół świątyń rozbudowywany od II dynastii (ok. 2700 lat p.n.e.) aż do czasów ptolemejskich (ok. 300 lat p.n.e.).

Do świątyni Amona prowadzi Aleja Sfinksów, czyli aleja procesyjna....

...z 40-stoma sfinksami o głowach barana (baran to święte zwierzę Amona).

Subtelne reliefy wewnątrz świątyni.

Przed każdym sfinksem, między jego łapami, znajduje się posąg faraona.

Świątynia Amona połączona była długą, ok. 3,5 km,  kamienną aleją sfinksów ze Świątynią Narodzin w Luksorze.

Za pierwszym pylonem znajduje się wielki dziedziniec, na którym ustawiono wyrzeźbione w  granicie posągi Ramzesa II

 

Po lewej Ramzes II z żoną Nefertari. Dla podniesienia wagi Ramzesa, Nefertari sięga mu do kolan. Faraonowie przedstawiani są zazwyczaj w dwóch charakterystycznych królewskich postawach – albo ze skrzyżowanymi na piersiach rękoma trzymającymi symbole władzy… 

Posąg Ramzesa II – Muzeum Egipskie w Kairze.

…albo z ramionami opuszczonymi ku dołowi, z zaciśniętymi pięściami – oznaką siły, wysoko uniesionym podbródkiem i lekko wysuniętą do przodu lewą nogą – symbolem odwagi.

Po prawej pozostałości drugiego posągu Ramzesa II w Karnaku.

Obie rzeźby stoją przed drugim, dziś zrujnowanym, pylonem świątyni. 

Za drugim pylonem zaczyna się największa na świecie sala hypostylowa o wymiarach 102x53 m.

Sala była podparta 134 kolumnami.

Najwyższe o wysokości 23 m zakończone są kapitelami w kształcie rozwiniętego kwiatu papirusu. Górna część każdej kolumny ma około 15 m2 powierzchni.

Kolumny niższe, ustawione w 14 rzędach, mają głowice o kształcie zamkniętych kwiatów papirusu. Różnica wysokości między nawą centralną, a opartymi na niższych kolumnach nawami bocznymi umożliwiła zamontowanie okien oświetlających wnętrze sali. W zacienionych miejscach u góry można zobaczyć oryginalne barwy niewyblakłe od słońca.

Obeliski Thotmesa I oraz jego córki Hatszepsut

Skarabeusz Amenhotepa III przy Świętym Jeziorze. Tutaj zawsze można zastać wędrujących wkoło turystów pełnych nadziei na spełnienie swoich marzeń.

Święte Jezioro. W głębi widać prace remontowe na terenie świątyni.

Luksor

Świątynia Luksorska powstała za czasów Amenhotepa III. Dalej rozbudowywali ją Tutanchamon, Horemheb i Ramzes II. Warto zwrócić uwagę na trzy dodatkowe posągi, których nie ma na zdjęciu autora. Przed  wejściem do Świątyni stały kiedyś dwa obeliski. Jeden z nich został podarowany rządowi Francji przez Muhammada Alego. W zamian za to rząd Francji podobno podarował władcy… zegarek.

Prawdopodobne kolory świątyni w czasach starożytnych.

Obelisk ze Świątyni Luksorskiej na placu de la Concorde w Paryżu. W 1998 r. Jacques Chirac kazał ozdobić obelisk pozłacanym piramidionem.

Perystylowy dziedziniec Amenhotepa III

Na terenie świątyni znajduje się najstarszy meczet w Egipcie - meczet Abu Hadżdżadża.

Posąg Ramzesa II

 Z tyłu widać kartusze z imieniem władcy.

Teby zachodnie

 Życie w Egipcie zaczynało się wraz ze wschodem słońca, a kończyło się wraz z jego zachodem. Dlatego wszystkie nekropolie egipskie, w tym piramidy, znajdują się po zachodniej stronie Nilu.

Dolina królów. Na zdjęciu widać wejścia do poszczególnych grobowców. W czasach grzebania faraonów wejścia zasypywano żwirem, żeby zabezpieczyć groby przed kradzieżą. Mimo tego, grobowce i tak były okradane. 

>> Źródło

Wraz z objęciem władzy przez faraona, w Dolinie Królów zaczynano wykuwać mu grobowiec. Im dłużej rządził faraon tym większy (głębszy) i bardziej okazały był jego grobowiec. Niestety, obecnie rygorystyczne zakazy dotyczące robienia zdjęć, uniemożliwiają przeciętnemu turyście zarejestrowanie jednego z najpiękniejszych fenomenów egipskiej sztuki i kultury. Grobowce oznaczone są dzisiaj symbolami KV (King Valley) i kolejnym numerem.

Deir El-Bahari

Dolina Deir El-Bahari jest położona dokładnie naprzeciw Świątyni w Karnaku po zachodniej stronie Nilu. 

Najbardziej znaną budowlą w dolinie jest grobowa świątynia Hatszepsut. Za świątynią Hatszepsut wznosi się stumetrowa skała, która oddziela dolinę Deir El-Bahari od Doliny Królów.

Z daleka świątynia wydaje się być prostym budynkiem złożonym z równych bloków kamienia. Bliższe spojrzenie pozwala poczuć klimat starożytnej budowli.

Zdobienia na dziedzińcu świątyni.

Wewnątrz świątyni.

Jadąc w kierunku świątyni Hatszepsut mijamy dom Kazimierza Michałowskiego, Polaka, którego osiągnięć dla archeologii starożytnego Egiptu nie sposób wymienić.

>>Źródło

Kazimierz Michałowski

Kolosy Memnona

Nazwę Kolosy Memnona gigantycznym posągom nadali Grecy. Przeciskający się przez szczeliny w posągach wiatr powodował dźwięki, które kojarzyły się z jękiem. Według Greków, tak Eos, matka Memnona, opłakiwała śmierć swego syna zabitego pod Troją przez Achillesa. W rzeczywistości 17 metrowe posągi przedstawiają Amenhotepa III i są pozostałością po świątyni władcy. Budowla w czasach swojej świetności była większą od świątyni Amona w Karnaku, lecz została zniszczona przez trzęsienie ziemi.

Edfu

Ulica w Edfu

Edfu – miasto w południowym Egipcie na zachodnim brzegu Nilu. Ośrodek produkcji rolniczej, nadgraniczne centrum handlowe. Obecnie ok. 140 tys. mieszkańców. W czasach Starego Państwa pełniło rolę strażnika tzw. „bramy elefantyjskiej”, chroniącej południową granicę państwa.

Świątynia Horusa

Już w starożytnym Egipcie Edfu było ośrodkiem kultu Horusa. Budowę świątyni w miejscu wcześniejszej świątyni z czasów Nowego Państwa rozpoczął w 237 p.n.e. Ptolemeusz III, a zakończona została około roku 60 p.n.e. w czasach panowania Ptolemeusza XII. Dynastię Ptolemeuszy rozpoczął Ptolemeusz I Soter – wódz Aleksandra Macedońskiego.

Świątynia Horusa należy aktualnie do najlepiej zachowanych egipskich budowli sakralnych z tego okresu i jest drugą co do wielkości spośród zachowanych świątyń w Egipcie (największą zachowaną świątynią jest Karnak). Jej ogromne pylony o wysokości 35 m i szerokości 35 m należą do największych. Relief zdobiący ścianę pylonów przedstawia Ptolemeusza XII zabijającego wrogów Egiptu w obecności Horusa i Hathor. 

 

Za pylonami wybudowano dziedziniec otoczony kolumnadą. Przejście przez pronaos prowadzi do sali hypostylowej.

Dalej znajduje się sanktuarium. Długość całej świątyni wynosi 137 m, a szerokość to 79 m.

 

Horus